De 12 Pilotzaken in juli/aug/sep 2023
6 gegrond - 4 ongegrond - 2 aangehouden

De ABRvS behandelt een aantal van deze zaken in hoger beroep op maandag 23 oktober 2023

Behandelde vovo's in februari en maart 2024
per zittingsplaats

NL:RBDHA:2024:2626 (VK Middelburg:)
dictum:
dat betekent dat verzoeker in die tijd gebruik kan blijven maken van de gemeentelijke opvang en de overige gemeentelijke voorzieningen en dat voor die tijd een verblijfssticker in het paspoort van verzoeker wordt geplaatst
dictum:
schorst het bestreden besluit (tkb) totdat uitspraak is gedaan op het beroep

Behandelde beroepen in 2024

De rb is van oordeel dat er redelijkerwijs twijfel kan bestaan of de ABRvS hiermee van een juiste uitleg van het Unierecht is uitgegaan.
14.3 De rb kan het door de ABRvS gemaakte onderscheid in de duur van de tijdelijke bescherming tussen de facultatieve groep en de andere groepen niet volgen, gelet op de hiervoor toegelichte verdeling van bevoegdheden. Nederland heeft de facultatieve bepaling van art. 2(3), van het Uitvoeringsbesluit toegepast op de groep derdelanders die is binnengekomen vóór 19 juli 2022. Eiser behoort tot deze groep. Hiermee is deze groep op grond van art. 7 van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming volledig onder de werkingssfeer van de richtlijn gaan vallen. De tekst van art. 7 van de richtlijn brengt dit naar het oordeel van de rechtbank duidelijk tot uitdrukking, omdat daarin staat dat het gaat om bescherming krachtens de richtlijn.
14.4 De rb merkt in dit verband op, dat deze woorden in het oorspronkelijke voorstel van de Commissie nog niet waren opgenomen, maar later zijn toegevoegd op voorstel van het Europees Parlement, waarbij de volgende toelichting is gegeven: “Other categories of persons who are offered temporary protection by the Member States should be subject to the same rules as those coming under European legislation.”
De toevoeging volgde op een discussie over het voorstel van de Cie., waarbij de Duitse delegatie zich afvroeg of de overige bepalingen van de richtlijn, waaronder die met betrekking tot de duur, van toepassing zijn als de lidstaten uitvoering geven aan art. 7 van de richtlijn.
De Ierse delegatie wilde aan de bepaling toevoegen dat het nationale recht van toepassing is als de lidstaten op grond van de facultatieve bepaling tijdelijke bescherming bieden. In het door de Raad bereikte akkoord is het Ierse voorstel niet overgenomen, maar is er juist voor gekozen om de woorden “krachtens deze richtlijn” aan art. 7 van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming toe te voegen. Deze zinsnede is ook in de definitieve versie van de richtlijn opgenomen.

NL:RBDHA:2024:4375
13.1 De rb ziet (...) geen grond voor het oordeel dat de stas het terugkeerbesluit niet op de Afdelingsuitspraak van 17/1/24 mocht baseren. De ABRvS heeft uitgebreid gemotiveerd uiteengezet dat en waarom het recht op tijdelijke bescherming van derdelanders, zoals eiser, op 4/3/24 van rechtswege is komen te vervallen.

van der Meer

NL:RBDHA:2024:4294

8.3.2: Een beslissing heeft immers ook rechtsgevolg, en kan daarom een besluit als bedoeld in art. 1:3(1) Awb zijn, indien deze erop is gericht de juridische status van een persoon vast te stellen. In de brief van 24/1/24 heeft verweerder vastgesteld dat eiser niet per 4/9/23 maar per 4/3/24 niet langer onder de richtlijn valt. Dit is de vaststelling van een wijziging van eisers juridische status. Dit leidt tot de conclusie dat de brief van 24/1/24 ook uit die hoofde een besluit tot wijziging van het besluit van 1/9/23 bevat.
9.1: De rechtbank constateert dat de vraag wanneer de tijdelijke bescherming van derdelanders eindigt, buiten het kader van het geding in die zaak viel [van de ABRvS]. (...)
De ABRvS heeft partijen ook niet voor, tijdens of na de zitting in de gelegenheid gesteld om een (schriftelijk) standpunt in te nemen over de vraag of de tijdelijke bescherming op 4/3/24 van rechtswege eindigt. Het genoemde oordeel heeft echter niet alleen de betrokkene in die zaak benadeeld, maar benadeelt nu ook eiser. Gelet hierop en op het in art. 47 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie opgenomen beginsel van effectieve rechtsbescherming, vindt de rechtbank het passend zich nu een eigen oordeel over de beëindiging van eisers tijdelijke bescherming te vormen.
10.2 De rb is echter van oordeel dat de tijdelijke bescherming ook voor derdelanders met het Verlengingsbesluit tot 4/3/25 is verlengd. In art. 1 van het Verlengingsbesluit staat: “De tijdelijke bescherming die wordt verleend aan ontheemden uit Oekraïne als bedoeld in artikel 2 van Uitvoeringsbesluit (EU) 2022/382, wordt met één jaar verlengd tot en met 4 maart 2025’’. (...)
Met art.1 van het Verlengingsbesluit wordt de tijdelijke bescherming voor alle ontheemden die vallen onder art. 2 van het Uitvoeringsbesluit tot en met 4 maart 2025 verlengd. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende in art. 2 van het Uitvoeringsbesluit genoemde groepen. (...)

11.1 De ABRvS en deze rechtbank, zp Roermond, ‘s-Hertogenbosch en Haarlem, beantwoorden de vraag of de tijdelijke bescherming van derdelanders met het Verlengingsbesluit is verlengd, verschillend. Er is verder geen sprake van een acte éclairé. Er lijkt dus redelijkerwijs twijfel mogelijk over de uitleg of het toepassingsbereik van de hier relevante Europeesrechtelijke bepalingen.

11.2 De rb heeft echter besloten om desondanks geen prejudiciële vragen te stellen. De rb is, nu haar uitspraak vatbaar is voor hoger beroep, niet verplicht om vragen te stellen. Het is primair aan de ABRvS, als hoogste bestuursrechter, om dat te doen. Niet is vast te stellen of de ABRvS al heeft overwogen om over het eindigen van de bescherming op 4/3/24 prejudiciële vragen te stellen aan het Hof.

20/03/2024
gegrond

verklaart het beroep tegen het tkb gegrond;
vernietigt het tkb;
(...) de signalering van eiser in het SIS te verwijderen

r.o. 4.7
De rechtbank realiseert zich dat de gevolgen van deze uitspraak door verweerder en door derden (maatschappelijk) als onwenselijk kunnen worden ervaren. De rechtbank dient zich weliswaar altijd te vergewissen van de gevolgen van haar uitspraken.
Dit strekt echter niet zo ver dat de rechtbank haar ogen moet sluiten voor het juridische gevolg van de politieke keuze om aanvankelijk ook derdelanders uit Oekraïne die een tijdelijk verblijfsrecht hadden tijdelijke bescherming te bieden. Dat juridische gevolg is dat de tijdelijke bescherming die is geboden aan eiser (en anderen), blijft doorlopen en pas eindigt als dat uit de RTB voortvloeit.
De rechtbank dient het geschil tussen partijen te beslechten en verricht daarbij in deze procedure een juridische analyse van het Unierecht en doet op grond daarvan de uitspraak die zij rechtens juist en rechtvaardig acht. Dit is namelijk de essentie van haar rechtsprekende taak.

Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State

dictum:
treft bij wijze van ordemaatregel de vovo
dat de rechtsgevolgen van het terugkeerbesluit worden geschorst
EN
dat de vreemdelingen wordt behandeld alsof het recht op tijdelijke bescherming (volgens de TBRi) op hem van toepassing is.
Dit laatste is uitermate belangrijk. De Vzr bepaalt hiermee dat de derdelanders die het betreft vooralsnog alle rechten hebben en behouden die alle andere ontheemden ook hebben ogv de TRBi.

Het standpunt van de staatssecretaris (4/4/24)

• Het Algemeen Dagblad
• NRC
• Volkskrant
• op de website van de VNG

Ontwikkelingen sinds de prejudiciële vragen van de VK A'dam

• Het Algemeen Dagblad
• NRC
• Volkskrant
• website van de VNG

Alle rechtbanken die daarna uitspraak hebben gedaan, hebben de gevraagde vovo's toegewezen, ter voorkoming van rechtsongelijkheid.

Dat betekent dat (deze) derdelanders:
(a) recht op opvang behouden
(b) Nederland niet hoeven te verlaten
(c) recht behouden om te werken.

Vovo's zijn toegewezen door:

Alle rechtbanken zijn derhalve, samen met de ABRvS, van oordeel dat derdelanders niet mogen worden geklinkerd.

25/04/24

De stas bevriest:

"Op 25 april 2024 heeft de ABRvS bekend gemaakt prejudiciële vragen te stellen aan het HvJEU over het moment waarop de bescherming aan deze derdelanders met tijdelijk verblijfsrecht Oekraïne eindigt. (...)
De Afdeling heeft vandaag besloten om het moment waarop de bescherming eindigt te toetsen bij het HvJEU. Gezien deze ontwikkeling ben ik genoodzaakt om derdelanders tot de beantwoording van de prejudiciële vragen door het HvJEU weer dezelfde rechten te verlenen als de ontheemden die onder de RTB vallen.

Besluit bevriezing
Zoals bij uw Kamer bekend volg ik de uitspraak van de Afdeling op 17 januari 2024 en is in lijn hiermee gehandeld en gecommuniceerd. Ik hecht er dan ook aan te benadrukken dat gemeenten die de opvang rondom 2 april jl. hebben beëindigd dit rechtmatig hebben gedaan. Deze bevriezing geldt voor derdelanders die zijn (her-)ingeschreven in de BRP, voor wie nog geen voorlopige voorziening of ordemaatregel was gevraagd en/of is getroffen en indien zij Nederland nog niet hebben verlaten met gebruikmaking van het remigratiebeleid of andere terugkeerondersteuning dan wel er geen aanwijzingen zijn dat het EU-Schengengebied is verlaten.
Deze bevriezing geldt tot het moment waarop het HvJEU een uitspraak heeft gedaan, maar in beginsel niet langer dan tot en met 4 maart 2025.

Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor de opvang van derdelanders. Ik heb de gemeenten hierover schriftelijk geïnformeerd op 25 april 2024. De derdelanders worden zo snel als mogelijk via een brief geïnformeerd door de IND.

HvJEU

03/09/24

Hoorzitting HvJEU mbt beide (gevoegde) zaken:
C-244/24, Kaduna (VK A'dam) en

C-290/24, Abkez (ABRvS)

ABRvS

IND

Ik heb met u meegekeken in het dossier van de heer X.
Volgens onze gegevens heeft de heer X op dit moment geen lopende asielaanvraag. In de zomer van 2023 heeft hij zijn asielaanvraag ingetrokken (dit verklaart ook waarom hij nu een voornemen tot terugkeerbesluit van ons heeft ontvangen).
Als de heer X nu alsnog een inhoudelijke beoordeling wenst van zijn asielmotieven, zal hij inderdaad naar Ter Apel moeten om daar een asielaanvraag in te dienen.
Wij zullen onze collega’s in Ter Apel informeren.

Voor wat betreft zijn wens om te kunnen blijven werken, het volgende.
De heer X valt onder de bevriezingsmaatregel die is ingesteld voor derdelanders met tijdelijk verblijfsrecht in Oekraïne. Deze maatregel (en de rechten die daarbij horen) blijft in stand tot 4 september 2025.
Als de heer X nu een asielaanvraag zou indienen, verandert dat, vooralsnog, niets aan zijn huidige rechten.
Hij zal dus in de gemeentelijke opvang kunnen blijven en kunnen blijven werken.
Vanaf 4 september wordt de bevriezingsmaatregel opgeheven en valt de heer X terug op zijn lopende beroepszaak tegen het eerder opgelegde terugkeerbesluit toen zijn tijdelijke bescherming eindigde.
Hij behoudt daarmee de rechten die horen bij tijdelijke bescherming (ongeacht of hij een vovo toegekend heeft gekregen of niet) totdat zijn beroepszaak is afgewikkeld.
Daarna, als uw cliënt dan een asielaanvraag heeft lopen, zullen zijn rechten wijzigen naar die van een asielzoeker. Dit betekent dat hij zich voor opvang tot het COA kan wenden en dat zijn recht op werken zal veranderen.

Als er eerder dan 4 september een uitspraak komt in zijn beroepszaak, behoudt de heer X nog steeds de rechten die horen bij tijdelijke bescherming tot aan 4 september 2025.

Voor wat betreft het moeten inleveren van zijn O-document, het volgende.
Het lijkt mij dat de heer X zijn O-document zou moeten kunnen behouden tot en met de laatste dag dat hij gebruik mag maken van de rechten die horen bij tijdelijke bescherming.
Ik kan dit nog wel verder onderzoeken, maar de heer X zou zich ook bij het Oekraïne loket in Amsterdam kunnen melden voor een bevriezingssticker die geplakt wordt in zijn paspoort. Vorig jaar heeft uw cliënt daar - als het goed is - een oproep toe ontvangen.
De bevriezingssticker zelf is weliswaar geldig tot 4 maart 2025, maar is in combinatie met de brief die uw cliënt in februari jl. zou moeten hebben ontvangen, geldig tot 4 september 2025. Wellicht lost dat het probleem ook op.
De februari-brief zouden we eventueel bij het loket kunnen uitprinten als de heer X die niet (meer) in bezit heeft. Aan het verlopen O-document en de bevriezingssticker zijn dezelfde rechten verbonden.

Voor het geval dat het (opnieuw) aanmelden in Ter Apel tot problemen zou leiden, is het wellicht zinnig om het volgende in het achterhoofd te houden:

Het is wel nodig dat cliënt zich opnieuw in Ter Apel meldt. De reden hiervoor is dat er ook een kort identificatie en registratieproces moet plaatsvinden voordat de M35-H ondertekend kan worden.
De aanmeldbalie in Ter Apel is op de hoogte gesteld dat cliënt zich opnieuw komt melden en er is een aantekening in het systeem gezet dat hij voor het indienen van een asielaanvraag komt.

Als hij vroeg op de dag in ter Apel is, kan hij dezelfde dag nog geholpen worden en kan hij ook dezelfde dag nog terug naar de gemeentelijke opvang.